Нұрғиса Тілендиев: Ұлы музыка шеберінің туғанына 100 жыл

2025 жылдың 1 сәуірінде қазақ халқының біртуар перзенті, көрнекті дирижер, композитор, домбырашы, Қазақстанның халық әртісі Нұрғиса Атабайұлы Тілендиевтің туғанына 100 жыл толады. Оның есімі – қазақ музыка мәдениетінің алтын қорына енген, халқымыздың рухани мұрасына айналған тұлға. Нұрғиса Тілендиев 1925 жылы Алматы облысында дүниеге келген. Жастайынан музыкаға бейім болып, кейін Алматы және Мәскеу консерваторияларында білім алып, кәсіби шеберлігін шыңдады. Ол шығармашылық жолында еліміздің беделді мәдени ошақтарында қызмет етті: Абай атындағы мемлекеттік академиялық опера және балет театрында, Құрманғазы атындағы халық аспаптар оркестрінде, сондай-ақ «Қазақфильм» киностудиясында еңбек етті. 1981 жылы Нұрғиса Тілендиев «Отырар сазы» фольклорлық-этнографиялық оркестрін құрып, өмірінің соңына дейін оның көркемдік жетекшісі болды. Бұл оркестр ұлттық музыка өнерінің жаңғыруына және насихатталуына зор үлес қосты.

Композитордың шығармашылық мұрасы аса бай: ол 400-ге жуық ән мен романс, көптеген күй, кантата мен поэма жазды. Оның ірі туындыларының қатарында – «Алтын таулар» операсы, «Достық жолымен» балеті, сондай-ақ кеңінен танымал «Аққу», «Махамбет», «Көш керуен» күй-поэмалары бар. Бұған қоса, Нұрғиса Тілендиев 50-ден астам спектакль мен 19 көркем фильмге музыка жазды.

Ұлттық өнерге сіңірген еңбегі үшін ол екі мәрте Еңбек Қызыл Ту орденімен марапатталған, көптеген құрметті атақтар мен сыйлықтардың иегері. Астана мен Алматы қалаларында Тілендиев есімімен аталатын көшелер бар, Алматыда ескерткіші орнатылған, сондай-ақ оның атындағы музыка мектебі жұмыс істейді.

Нұрғиса Тілендиев – тек есім ғана емес. Ол – туған жерге деген сүйіспеншіліктің, ұлттық дәстүрге деген терең құрметтің, сарқылмас шабыттың символы. Оның музыкасы бүгін де халық жүрегінде, концерт залдарында, ел руханиятының төрінде жаңғырып тұр.