Ағылшын тілін оқытуда қателерді түзету әдістері

Ағылшын тілін үйрену барысында оқушылар қателіктер жібереді және бұл табиғи процесс. Оқушылар тілмен тәжірибе жасап, жіберген қателіктерін түзету оқу және оқу процестерінің табиғи және қажетті құрамдас бөлігі болып табылады.

Ана тілін үйрену кезінде оқушылардың қателіктері тек белгілі бір ережені немесе құбылысты білмейтіндігінің нәтижесі болуы мүмкін. Шет тілін үйрену кезінде оқушылар қазірдің өзінде ана тілінде еркін сөйлейді және өз білімдерін оқытылатын тілге қатысты бейсаналық түрде қолданады. Бұл процесс кедергі деп аталады. Қателерді түзетудің негізгі мақсаты-олардың бір реттен тұрақтыға ауысуын болдырмау. Мұғалім оқушыға дұрыс емес нәрсені түсіндіреді және болашақта бұл қатенің алдын алуға көмектеседі. Кейде мақсат әлдеқайда кең болуы мүмкін: бір оқушының қателігін бүкіл сыныпты оқытудың негізі ретінде пайдалану.

Оқушылардың қателіктерін түзетудің бірнеше түрлері:

- Тікелей түзету (Explicit correction). Мұғалім оқушының қателігін көрсетеді және дұрыс жауап ұсынады. Мысалы,

S: He speaks Chinese.

T: He speaks Chinese and English.

- Қайта Құру (Recast). Мұғалім қатені тікелей көрсетпейді, бірақ оқушының идеясын басқа тұжырымдамада қайталау арқылы дұрыс жауап береді. Мысалы,

S: He speak Chinese

T: Yes, he speaks Chinese and English.

- Түсініктеме алу (clarification request). Мұғалім оқушының хабары толығымен анық емес екенін және оны қатені өздігінен түзетуге итермелейтінін айтады. Мысалы,

S: He speak Chinese.

T: Pardon?

S: He speaks Chinese.

- Лингвистикалық кеңестер (Metalinguistic clues). Мұғалім дұрыс жауап ұсынбайды, бірақ оқушыға өз қателіктерін түсініктеме немесе ақпарат арқылы көруге көмектеседі. Мысалы,

S: He speak Chinese.

T: 3rd person – “S”

S: He speaks Chinese.

- Шығару (Elicitation). Мұғалім оқушының өзінен дұрыс нұсқаға қол жеткізеді. Бұған кідірту және оқушыға мұғалім бастаған ұсынысты аяқтауға мүмкіндік беру арқылы қол жеткізуге болады. Сіз сондай-ақ студенттен перифраз жасауды сұрай аласыз. Мысалы,

S: He speak Chinese.

T: Say it again, please

S: He speaks Chinese.

- Қайталау / Қайталау (Repetition). Мұғалім оқушының қатесін қайталайды, бірақ қатені көрсету үшін интонацияны өзгертеді.

S: He speak Chinese.

T: He speak Chinese??

S: He speaks Chinese.

Қателерді қашан және қалай түзету қателіктердің сипатына байланысты. Мұғалім кімнің (мұғалім/оқушы/басқа оқушылар), қашан және қателерді түзетудің қандай әдістерін қолдану керектігін ескеруі керек.

Кисанова З.